Bütüncül Yaklaşımla Hemoroidal Hastalık (Basur) Kontrol Rehberi
Hazırlayan: Diyetisyen Sena PEKÖZ
1.1. Basur Nedir? Hangi Tipleri Vardır?
Basur, anüs çevresindeki damarların genişlemesi ve şişmesi sonucu oluşan bir durumdur. Tıbbi terimi “hemoroid” olarak da bilinir.
İç Hemoroid, Dış Hemoroid, Tromboze Hemoroid, İç ve Dış Hemoroid Kombinasyonu.
Kabızlık, Uzun Süreli Oturma veya Ayakta Kalma, tuvalet yaparken veya ağırlık kaldırırken aşırı zorlanma, anüs çevresindeki damarlarda baskı artışı, Hamilelik, Obezite, Genetik Yatkınlık, Yaşlanma gibi etkileri vardır.
Basur, toplumda oldukça yaygın bir sorundur. Sıklığı, yaşam tarzı faktörlerine, genetik yatkınlığa ve diğer etkenlere bağlı olarak değişebilir. Toplumun genelinde basur prevalansının %10 ila %30 arasında olduğunu tahmin edilmektedir.
1.4. Basur Nasıl Belirti Verir?
Anüs çevresinde şişlik ve yumru hissi, Kaşıntı ve yanma, Kabızlık veya dışkılama sırasında zorlanma, basur nedeniyle anüs çevresinde kanamaya yol açabilir.
1.5. Basur Etkin Tedavi Edilmez İse Nelere Yol Açar?
Dış hemoroidlerde pıhtılaşma (tromboz) gelişebilir. Bu durumda, damarlar tıkanabilir ve etrafındaki dokulara zarar verebilir.
Basur, iltihaplanabilir ve şişebilir. İltihaplı hemoroidler ağrı, şişlik, kızarıklık ve hassasiyetle ilişkilidir.
Basur bölgesindeki yaralanmalar veya çatlaklar, bakteriyel enfeksiyon riskini artırabilir.
2. Basurlu Hastada Tedavi ve Kontrol Zamanları Nasıl Olmalıdır?
2.1. Basurlu Hastada İlk Muayene
Hastanın Öyküsünün Alınması, Fizik Muayene, Rektal Muayene yapılır.
Doktor, gerektiğinde bazı ek testler isteyebilir. Bu testler arasında anoskopik muayene, sigmoidoskopi, kolonoskopi veya rektal ultrason gibi görüntüleme yöntemleri yer alabilir.
Doktor, gerektiğinde bazı ek testler isteyebilir. Bu testler arasında anoskopik muayene, sigmoidoskopi, kolonoskopi veya rektal ultrason gibi görüntüleme yöntemleri yer alabilir.
2.2. Basurlu Hastada Kontrol Zamanları
İlk muayeneden sonra, doktorunuz sizin için bir takip planı oluşturacak ve ilk kontrol randevusunu belirleyecektir. Bu ilk kontrol genellikle semptomlarınızın şiddetini değerlendirmek, tedavi planını gözden geçirmek ve varsa ek testlerin sonuçlarını değerlendirmek için yapılır. İlk kontrol genellikle 2-4 hafta sonra yapılır.
Düzenli kontroller genellikle 3-6 ay aralıklarla yapılır, ancak hastanın durumuna bağlı olarak değişebilir.
2.3. Basurlu Hastada Acil Durumlar
Basur nedeniyle oluşan kanamalar genellikle hafif ve kendiliğinden durur. Ancak, şiddetli kanama durumunda hemen tıbbi yardım almanız önemlidir. Kanamalar genellikle parlak kırmızı renkte ve damla, jet veya sulu bir şekilde olabilir.
Hemoroid şişer, sertleşir ve morarır. Ağrı, şişlik ve hassasiyet belirgin olabilir. Bu durumda acil tıbbi yardım almanız gerekebilir.
Basur bölgesinde enfeksiyon gelişmesi durumunda, şişlik, kızarıklık, ateş, irin veya kötü koku gibi belirtiler ortaya çıkabilir. İnfeksiyon durumunda acil tıbbi yardım almanız gerekebilir.
3. Basurlu Hastada Yaşam Tarzı Nasıl Olmalıdır?
3.1. Basurlu Hastada Ev Hayatı
Evde rahat bir oturma alanı oluşturun. Yumuşak minderler veya özel basur yastıkları kullanabilirsiniz. Bu, basur bölgesindeki baskıyı azaltabilir ve rahatlamanıza yardımcı olabilir.
Rahat ve gevşek giysiler tercih edin. Dar ve sıkı kıyafetler, basur bölgesine baskı uygulayabilir ve rahatsızlık hissi yaratabilir.,
3.2. Basurlu Hastada Uyku Düzeni
Basur yastığı, uyurken basur bölgesindeki baskıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Basur yastığı veya yastık setleri, anüs çevresine destek sağlamak için tasarlanmıştır ve rahat bir uyku sağlayabilir.
Uyurken pozisyonunuzu düzenlemek de önemlidir. Sırt üstü veya yan pozisyonda uyumak, basur bölgesine uygulanan baskıyı azaltabilir. Karın üzerine yatmak ise basur semptomlarını kötüleştirebilir.
3.3. Basurlu Hastada İş Hayatı
Uzun süreli oturma işlerinde çalışanlar için, rahat bir oturma düzeni sağlamak önemlidir. Yumuşak minderler veya basur yastıkları kullanmak, basur bölgesindeki baskıyı azaltabilir ve rahatlık sağlayabilir. Ayrıca, oturduğunuz pozisyonu düzenli olarak değiştirmek, basur semptomlarını hafifletebilir.
İş arkadaşlarınız ve yöneticilerinizle açık iletişim kurmak, ihtiyaçlarınızı ve durumunuzu anlatmak önemlidir. İş yerindeki insanlarla sağlıklı bir iş birliği içinde çalışarak, gerektiğinde kısa ara verme veya diğer ihtiyaçlarınızı karşılama konusunda destek alabilirsiniz.
4. Basurlu Hastada Yeme Şekilleri ve Beslenme İçeriği Nasıl Olmalıdır?
4.1. Basurlu Hastada Yeme Düzeni
Düzenli ve dengeli öğünler tüketmek, sindirimi düzenler ve kabızlığı önler. Öğünlerde lifli gıdalar, protein, sağlıklı yağlar ve vitamin ve mineral içeriği yüksek gıdaları tercih edin.
4.2. Basurlu Hastada Yemek İçerikleri
Lifli gıdalar, dışkının yumuşamasına ve düzenli bağırsak hareketlerine yardımcı olur. Sebzeler, meyveler, kepekli tahıllar, yulaf ezmesi, kuru baklagiller, kabuklu yemişler gibi lif açısından zengin gıdalar tüketmek önemlidir. Günde en az 25-30 gram lif almayı hedefleyin.
Basur semptomlarını hafifletmek için, daha kolay sindirilebilen ve dışkıyı yumuşatan gıdaları tercih edebilirsiniz. Pişmiş sebzeler, püreler, yoğurt, yulaf ezmesi gibi yumuşak gıdaları tüketmek faydalı olabilir.
Baharatlı ve acı gıdalar, basur bölgesinde tahrişe ve iltihaba neden olabilir. Bu nedenle, baharatlı yiyeceklerden, acı soslardan ve baharatlardan kaçınmak önemlidir.
Alkol ve kafein, vücuttan su atımını artırabilir ve kabızlığa neden olabilir. Bu nedenle, aşırı alkol tüketiminden ve kafeinli içeceklerden kaçınmak önemlidir.
4.3. Basurlu Hastada Yemek Pişirme Şekilleri
Haşlama veya Buharda Pişirme, Az Yağlı Yemekler, tercih edilmeye çalışılmalı.
Basur semptomlarını hafifletmek için, daha kolay çiğnenebilir ve sindirilebilir gıdaları tercih etmek önemlidir. Sebzeleri pişirerek veya ezerek tüketmek, sindirimi kolaylaştırabilir. Ayrıca, yoğurt, püre haline getirilmiş meyveler veya sebzeler gibi yumuşak gıdaları da tercih edebilirsiniz.
4.4. Basurlu Hastada Ek Gıdalar
Probiyotik içeriği yüksek olan yoğurt, basur sorunu için bağırsak sağlığını destekleyebilir. Doğal yoğurt veya probiyotik takviyeli yoğurtları tercih edebilirsiniz. Ayrıca, fermente gıdalar olan turşu veya kefir gibi gıdalar da tercih edebilirsiniz.
4.5. Basurlu Hastada Takviye Ürünler
Lif takviyeleri, dışkının yumuşamasına ve bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olabilir. Psyllium kabuğu, keten tohumu veya kabuklu lif takviyeleri gibi lif içeren takviyeler kullanılabilir. Ancak, bu takviyeleri kullanmadan önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışmalısınız.
Probiyotik takviyeler, bağırsak sağlığını destekleyerek kabızlığı ve bağırsak düzenini iyileştirebilir. Sindirim sistemine faydalı bakteri sağlayarak dengeli bir bağırsak florası oluşturabilirler. Ancak, hangi probiyotik takviyeyi kullanacağınızı ve dozajınızı belirlemek için bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir.
5. Basurlu Hastada Bağırsak Fonksiyonları Nasıl Düzenlenebilir?
5.1. Basurlu Hastada Normal Dışkılama
Normal dışkı, yumuşak ve kolay geçen bir kıvama sahip olmalıdır. Sert veya sert dışkılar, basur bölgesine baskı uygulayabilir ve semptomları kötüleştirebilir. Bu nedenle, yeterli lif ve su tüketimiyle dışkının yumuşamasını sağlamaya çalışın fakat ishal kıvamı olmamasına da dikkat edin.
5.2. Basurlu Hastada Tuvalet Alışkanlığı Değiştirme
Her gün düzenli olarak dışkılama yapmak önemlidir. Düzenli bağırsak hareketleri, dışkının birikmemesini ve basur semptomlarının şiddetini azaltabilir. Her gün aynı saatlerde tuvalete gitmeye çalışın.
Dışkılama sırasında zorlanmaktan kaçının. Doğal olarak ve rahatça dışkılamanın gerçekleşmesine izin verin. Aşırı ıkınmak veya zorlamak, basur bölgesine fazladan baskı uygulayabilir ve semptomları artırabilir.
6. Basurlu Hastada Hareketlilik Nasıl Artırılır?
6.1. Basurlu Hastada Hareketlilik
Uzun süreli oturma veya hareketsiz kalmak, basur semptomlarını kötüleştirebilir. Oturarak çalışan biriyseniz, her saat başı kısa molalar vererek hareket etmeye özen gösterin. Ayakta durmak, yürümek veya hafif egzersizler yapmak kan dolaşımını artırır ve bağırsak hareketlerini teşvik eder.
6.2. Basurlu Hastada Aktiviteler
Düzenli egzersiz yapmak, bağırsak hareketlerini teşvik eder ve kabızlığı önler. Düşük etkili aerobik egzersizler, basur sorunu olan hastalar için uygundur. Yürüyüş, bisiklet sürme, yüzme gibi aktiviteleri haftada en az 3-4 kez yapmayı hedefleyin.
Kegel egzersizleri, pelvik taban kaslarını güçlendirir ve basur semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu egzersizleri düzenli olarak yapmak, anüs bölgesindeki kan akışını artırır ve basur bölgesine uygulanan baskıyı azaltır.
Aşırı zorlayıcı egzersizler, basur semptomlarını artırabilir. Ağırlık kaldırma, aşırı derecede zorlayıcı sporlar veya aşırı yoğun egzersizlerden kaçınmak önemlidir.
7. Basurlu Hastada Uzaktan Takip ve Haberleşme Hangi Faydaları Sağlayacaktır?
Uzaktan takip ve haberleşme araçları, hastaların tedavi planına uyumunu artırmak için hatırlatmalar ve uyarılar sağlayabilir. Hatırlatıcı mesajlar veya bildirimler, ilaç alımı, diyet değişiklikleri veya egzersiz programları gibi tedavi planının bir parçası olan önlemleri hatırlatmak için kullanılabilir.
Uzaktan takip ve haberleşme araçları, acil durumlarda hastaların sağlık uzmanlarıyla iletişim kurmasına olanak tanır. Eğer beklenmedik bir sorun ortaya çıkarsa veya semptomlar şiddetlenirse, hastalar hızlı bir şekilde sağlık uzmanına ulaşabilir ve yönlendirme alabilir.
7.1. Basurlu Hastada Hangi Sistemler Kullanılabilir?
Bazı sağlık hizmeti sağlayıcıları, hasta sağlık uygulamaları veya mesajlaşma uygulamaları aracılığıyla hastalarıyla iletişim kurmayı destekler. Bu uygulamalar üzerinden semptomlarınızı paylaşabilir, sorularınızı sorabilir ve doktorunuzdan yanıt alabilirsiniz.
Telemedicine veya uzaktan sağlık hizmetleri, basurlu hastaların uzaktan doktorlarıyla iletişim kurmalarına ve danışmanlık almalarına olanak tanır. Bu hizmetler, semptomların değerlendirilmesi, tedavi planının revize edilmesi veya ilaç reçetesi gibi konularda yardımcı olabilir.
7.2. Basurlu Hastada Uzaktan Ne Gibi Hizmetler Alınabilir?
Uzaktan sağlık hizmetleri, basurlu hastaların sağlık uzmanlarıyla danışmanlık yapmalarını sağlar. Semptomlarınızı tartışabilir, sorularınızı sorabilir ve tedavi planı hakkında bilgi alabilirsiniz. Sağlık uzmanı, uzaktan danışmanlık yoluyla size uygun önerilerde bulunabilir.